Geschiedenis

Deze rubriek is mede tot stand gekomen door het afstudeerwerk van een student met grote interesse in Oekraïne. 

Onder het communisme (1917-1939)

Russische Revolutie (1917-1918)

Tijdens de Februari Revolutie werd de tsaar Nicolaas II afgezet door de demonstranten en kwam er een voorlopige Russische regering. De Eerste Wereldoorlog ging door, maar de militairen waren ongemotiveerd. Ze pleegden moordpartijen op Joden en Oekraïners en er werd verkracht en geplunderd. In Oekraïne werd een Oekraïens parlement gevormd, met de socialistische partij als grootste partij. Ze streefden naar meer autonomie, maar er werd niets met hun aanvraag gedaan.

Tijdens de Oktober Revolutie werd de voorlopige regering, ontstaan uit de Februari Revolutie, afgezet en werd Rusland communistisch onder leiding van Lenin. In Kiev was men het niet eens met deze verandering en werd twee weken later de Oekraïense Volksrepubliek opgericht, een autonome communistische republiek, los van Rusland. De regering van Lenin kon dit niet toestaan vanwege het economisch belang van Oekraïne voor heel Rusland. Er werd een leger richting Kiev gestuurd en de Oekraïense Volksrepubliek zocht steun bij andere Europese machten. Het lukte om steun te krijgen van Duitsland. Ondertussen had het Russische leger Kiev ingenomen. Een maand later sloot ook Rusland vrede met de Duitsers, één van de eisen was dat de Oekraïense Volksrepubliek erkend zou worden. De Eerste Wereldoorlog was voor Rusland voorbij. Met Duitse hulp wisten de Oekraïners het Rode Leger uit Kiev te verdrijven. De Duitsers maakten een verre afstammeling van een kozakken hetman, de leider van de kozakken, de baas. Zo werd Oekraïne voor een half jaar een hetmanaat, een kozakkenrijk, net als in 1649. Dit verving de Oekraïense Volksrepubliek. In deze tijd waren er zo'n 400.000 Duitse en Oostenrijkse soldaten actief in Oekraïne.

Geografische dimensies

Het conflict zal in dit hoofdstuk onderzocht worden aan de hand van het model van de vier geografische dimensies. Dit is de deelvraag die bij dit hoofdstuk hoort bij dit hoofdstuk: Wat is de fysische, sociaal-culturele, economische en politieke situatie nu in Oekraïne? De eerste dimensie is de fysische dimensie. Bij deze dimensie draait het vooral om de natuur in het gebied. Natuurlijke reserves spelen een belangrijke rol. Bij de sociaal-culturele dimensie gaat het over sociale verschillen en de verschillende culturen die een rol spelen. Godsdienst en taal horen hier ook bij. Bij de economische dimensie gaat het vooral over geld, welke economische belangen spelen bij het conflict gebied een rol? Ten slotte gaat het bij de politieke dimensie over machtsposities in het gebied. Wat zijn de strategieën van de verschillende partijen? Bestuur, grenzen en conflicten zijn belangrijk bij deze geografische dimensie.

Fysische dimensie

De fysische dimensie gaat over de natuurlijke omgeving. Bij Oekraïne kun je dan vooral kijken naar natuurlijke hulpbronnen en het Oekraïense landschap.

Ligging

Oekraïne grenst in het zuiden aan de Zwarte Zee, maar de kustlijn is relatief kort. Hierdoor heeft Oekraïne een gematigd landklimaat. De Krim ligt in het zuiden in de Zwarte Zee en is een schiereiland. Door het midden van het land stroomt de rivier de Dnjepr, de grootste Oekraïense rivier.

Voorraden

Voordat de Oekraïense vlakten werden gekoloniseerd door de Russen was er voornamelijk steppe. Ten tijde van de kolonisatie werd Oekraïne de graanschuur van Europa. Er werden veel landbouwproducten verbouwd. Nog steeds zijn vrij grote delen van Oekraïne nog ongerepte natuur. Een groot deel van Oekraïne is vruchtbaar laagland. Vooral in het oosten van Oekraïne zijn veel mineralen te vinden. Oekraïne is het land met de meeste titanium in de wereld en het land met de op twee na grootste ijzererts voorraad. Oekraïne heeft zelf geen van gas- en olievoorraden.

Sociaal-culturele dimensie

De belangrijke onderdelen van de sociaal-culturele dimensie zijn godsdienst, taal, tradities en sociale groepen.

Culturele verdeling in Oekraïne

Cultureel is Oekraïne sterk verdeeld. In het uiterste oosten van Oekraïne wonen van oorsprong Russen. Het zuiden van Oekraïne is van oudsher vrij multicultureel. In dit deel van het land wonen naast Russen en Oekraïners ook bijvoorbeeld Joden, Duitsers en Grieken. Op de Krim wonen vooral veel Russen doordat het ook lang Russisch is geweest. De Krim tataren hebben op de Krim hun "thuis" gevonden na de verdrijving door voormalige heersers in Rusland. In het westen en in het midden van Oekraïne wonen bijna alleen maar etnische Oekraïners. Echte eenheid is er eigenlijk nooit geweest in Oekraïne. Je kunt stellen dat het westen van Oekraïne een goed ontwikkeld nationaal gevoel heeft ontwikkeld, de mensen hier voelen zich echt onderdeel van een Oekraïense natie. In het oosten is dit gevoel minder ontwikkeld. Oost-Oekraïne heeft in het verleden vrijwel altijd tot Rusland behoord. West-Oekraïne is lang Oostenrijk-Hongaars en Pools geweest. In tegenstelling tot Oostenrijk-Hongarije en Polen zijn de Russen meer bezig geweest om de Oekraïense bevolking tot hun cultuur te laten behoren. Volgens sommigen kun je toch niet meteen spreken van twee Oekraïne 's. Het grootste deel van de inwoners van het oostelijke deel van Oekraïne willen graag in een onafhankelijk Oekraïne blijven wonen, maar zijn meer georiënteerd op Rusland dan op Europa.

Identiteit van de inwoners

De etnische identiteit van de meeste inwoners van Oekraïne is erg moeilijk vast te stellen. Mensen kunnen immers zelf kiezen of zij zich als Rus of Oekraïner presenteren. Zo lag het percentage Russen in 1989 op de 22,1 procent en in 2001 op de 17,3 procent. Het is onmogelijk dat er in die tijd zoveel Russen zijn vertrokken. Mensen afkomstig uit een gemengd huwelijk kunnen ook zelf kiezen wat hun identiteit is. Er zijn ook mensen die zich Oekraïner voelen maar Russisch spreken, of zich tot beide nationaliteiten aangesproken voelen. Ook bestaat er een mengtaal van beide talen. De Oekraïense regio's die zich het meest verbonden voelen met Rusland zijn de meest oostelijke regio's Donetsk en Loehansk, ook wel het Donetsbekken genoemd. Dit zijn de regio's waar het huidige conflict woedt. De mensen hier identificeren zich meer als inwoner van het Donetsbekken dan van Oekraïne. 

Andere bevolkingsgroepen komen samen niet boven de 5 procent. Er is geen één bevolkingsgroep die binnen die 5 procent boven de 1 procent komt. Vroeger waren de joden nog een grote bevolkingsgroep, maar sinds Stalins beleid en de Tweede Wereldoorlog horen ze bij die 5 procent. Voor uitroeiing van de joden is in Oekraïne nauwelijks aandacht. Uit peilingen blijkt dat Russen in Oekraïne geen groep is die altijd voor Rusland boven Oekraïne verkiest. Behalve op de Krim voelen de meeste Russen in Oekraïne zich anders dan de Russen in Rusland. In Oekraïne is men vaak nog redelijk positief over hun verleden als Oekraïense Sovjetrepubliek. Toch vindt men het optreden van Stalin wel slecht. Over verschillende historische gebeurtenissen zijn Oekraïners en Russen het onderling nog niet eens. Sommige historische personen zijn volgens Rusland erg goed voor de wereld geweest, terwijl Oekraïners deze personen juist verafschuwen.

Tweede Wereldoorlog (1939-1945)

Begin van de Tweede Wereldoorlog (1939-1942)

De Tweede Wereldoorlog begon toen Adolf Hitler Polen binnenviel. Frankrijk en Groot-Brittannië verklaarden Duitsland de oorlog. De Sovjet-Unie ondernam nog niets vanwege het niet-aanvalsverdrag. Later viel de Sovjet-Unie Polen binnen, onder het mom van bescherming van etnische minderheden. Polen werd verdeeld en de Sovjet Unie kreeg ook het uiterst westelijke deel van Oekraïne terug. Dit gebied werd toegevoegd aan de Oekraïense Sovjetrepubliek. In deze gebieden werd onmiddellijk de Oekraïense cultuur en de Russische cultuur opgedrongen. Want lang niet alle inwoners van deze gebieden waren etnische Oekraïners.

Het vredesverdrag tussen nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie hield niet erg lang stand. In 1940 werd er een aanval voorbereid met de naam Operatie Barbarossa. Stalin kreeg al berichten dat er een aanval voorbereid zou worden, maar hij zag het als loos alarm. In juni 1941 begon nazi-Duitsland met de aanval. De bedoeling was om in een korte tijd heel Europees Rusland te veroveren. Hitler slaagde er in het begin in om snel aan te vallen. In september 1941 had hij Kiev al in handen en in juli 1942 veroverde hij de Krim. Heel Oekraïne was nu in Duitse handen. Veel van de industrie in Oost-Oekraïne was onklaar gemaakt voor de Duisters aankwamen. Het Sovjetleger was niet erg goed bezig. Veel Sovjetsoldaten vonden de dood. Er bestaat een kaartje waarin je de Duitse opmars in de verschillende groene tinten ziet. Hoe lichter groen hoe later in de oorlog. Je ziet dat de Duitsers aardig ver de Sovjet-Unie zijn binnengetrokken in relatief weinig jaar.

Onafhankelijk Oekraïne (1991-heden)

Oekraïense opinie omtrent de onafhankelijkheid (1991)

Tijdens het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werden in verschillende oude Sovjetrepublieken verkiezingen gehouden over hun onafhankelijkheid. Bij de onafhankelijkheidsverkiezingen in 1991 was 85 procent van de inwoners van de Oekraïne komen stemmen. Hiervan had 90 procent zich vóór de onafhankelijkheid uitgesproken. Ook in Oost-Oekraïne en op de Krim was er een zeer ruime meerderheid. Het ongenoegen over het falen van de Sovjet-Unie was zo groot dat men dacht dat het alleen maar beter kon worden. Vrij snel na de onafhankelijkheid van Oekraïne had de Sovjet-Unie besloten dat het beter was om zich te ontbinden. Er bestaat een kaartje waar je de grenzen kan zien van Oekraïne sinds de onafhankelijkheid tot de annexatie van de Krim in 2014.

Gevolgen van de onafhankelijkheid (1991-1994)

Oekraïne werd in 1991 een kapitalistisch land, de communistische partij was ook tot 1993 niet toegestaan. De Oekraïense politiek had veel moeite om op gang te komen. Op het gebied van buitenlandse politiek wilde Oekraïne zo onafhankelijk mogelijk zijn. Ze wilden in eerste instantie minder met Rusland te maken hebben. Toch was Oekraïne nog steeds lid van een organisatie voor voormalige staten uit de Sovjet-Unie: het Gemenebest van Onafhankelijke Staten. Rusland wilde dit meer zien als een soort overkoepelende organisatie met enigszins macht, georganiseerd vanuit Moskou. Oekraïne zag het meer als een soort discussieclub voor post-Sovjetstaten. De Krim was vanaf het begin al onderdeel van discussie. Er woonden veel Russen maar ook Krim Tataren en het hoorde oorspronkelijk ook bij Rusland. In 1954 vonden verschillende politici van de Sovjet-Unie al dat de Krim niet bij de Oekraïense Sovjetrepubliek hoorde. In 1992 werd zelfs op de Krim de onafhankelijkheid uitgeroepen door groepen separatisten. Dezen hielden niet lang vol omdat ze geen steun ontvingen van de Russische regering. Veel Krim-Tataren mochten in 1989 al terugkeren naar de Krim. Toch kregen ze erg weinig rechten van de Russen en Oekraïners.
President Bush senior vond Oekraïne aan het begin niet erg belangrijk. Maar toen Clinton aan de macht kwam in de Verenigde Staten werd Oekraïne een van de grootste ontvangers van Amerikaanse hulp. De Verenigde Staten hadden er baat bij om Oekraïne onafhankelijk te houden omdat ze wilden voorkomen dat Rusland weer veel invloed zou krijgen in Oost-Europa. Oekraïne en Polen vergaten hun vijandige verleden en gingen nauw samenwerken. Oekraïne bleef een soort bufferzone tussen Europa en Rusland.

De Oekraïense economie kon niet goed opstarten, er kwamen als snel economische problemen. Er kwam minder buitenlandse vraag naar machines en vervoermiddelen en Rusland verhoogde de olie- en gasprijzen. Er ontstond hierdoor een hoge inflatie. In 1992 kwam Oekraïne met haar eigen munt de Hgrivnas; ze stopten met de Roebel. Het lukte alleen niet iedereen in de bevolking om hier goed van de profiteren, door corruptie werden vooral de rijken rijker. Er was in Oekraïne ook bijzonder veel corruptie aanwezig. De Oekraïense bevolking liep terug door een lager geboortecijfer en een hoge emigratie.

Na de onafhankelijkheid werd er geprobeerd om de hele bevolking te Oekraïniseren. Het was de bedoeling dat ook veel Russische inwoners zich Oekraïens gingen voelen. Dit lukte niet erg goed. Zo werd de enige officiële taal wel het Oekraïens, maar gebruikte de media nog veel het Russisch. Er werd in 1992 een nieuwe kerk gevormd: de Oekraïense Orthodoxe Kerk. Het voordeel hiervan was dat de leider van deze kerk niet in Moskou, maar in Kiev zetelde. Toch volgenden veel gelovigen nog de leider in Moskou.

Economische dimensie

Bij de economische dimensie gaat het vooral over productie, consumptie, arbeid, handel, eigenlijk alles wat met geld te maken heeft.

Oekraïense economie algemeen

In het Oosten van Oekraïne heb je vooral de kapitaalintensieve industrie. De Oekraïense staalproductie is erg groot, Oekraïne is een van de grootste staalexporteurs van de wereld. In het oosten van Oekraïne is bevolking over het algemeen ook armer dan in de rest van het land. Mocht Poetin oostelijke delen van Oekraïne onder controle krijgen of blijven houden dan moet hij alle arbeiders daar van pensioen kunnen voorzien. Dat zal erg moeilijk kunnen worden. In het zuiden heb je veel handel. Verder heb je in West-Oekraïne veel dienstverlening en nijverheid en ook kleinschalige landbouw. De Oekraïense economie is nog niet zoveel ontwikkeld als de economieën van West-Europese landen. De Oekraïense oligarchen hebben vaak veel geld in Oost-Oekraïne. Voor deze oligarchen zou het desastreus zijn als deze oostelijke regio's Russisch zouden worden. Nog 5,6 procent van de Oekraïense beroepsbevolking werkt in de landbouw. De industrie zorg voor 26 procent van het werk. Oekraïne is de grootste graanschuur van Europa, wellicht zelfs van de wereld.

Politieke dimensie

De politieke dimensie draait om machtsposities en strategie in gebieden. Conflicten, bestuur en grenzen zijn belangrijke aspecten van deze dimensie.

Oekraïense positie in Europa

Oekraïne ligt tussen de Europese Unie en Rusland. In de geschiedenis heeft Oekraïne lang gediend als een soort bufferstaat. Oekraïne betekent immers ook Grensstaat. Oekraïne is in het verleden veel heen-en-weer getrokken tussen verschillende staten. De afgelopen twee decennia is Oekraïne vrij neutraal gebleven, het koos nog niet erg een van beide kanten. Sommige politici neigden iets naar Rusland en anderen meer naar Europa. Een stap verder dan Europa zou nog een toenadering tot NAVO kunnen zijn. Janoekovytsj neigde in zijn carrière naar een vrijhandelsverdrag met de Europese Unie, maar op het laatste moment zag hij daarvan af. Na Russische bedreigingen koos hij voor Rusland. Hier waren veel West-Oekraïners het niet mee eens en kwamen in opstand. De nieuwe, pro-Europese regering kreeg veel tegenstand uit Oost-Oekraïne. Zo ontstond er een conflict tussen de Oost-Oekraïense separatisten en het Oekraïense leger. In december 2014 werd de neutrale positie echt opgegeven, Oekraïne zocht meer toenadering tot de NAVO. Dit verslechterde de band met Rusland nog erger. Rusland lijkt niet te tolereren dat Oekraïne meer met het westen gaat samenwerken in plaats van met hen. In 2014 annexeerde Rusland de Krim.

Wat kan het Westen doen?

Het belang van het Westen is om vroegere Oostbloklanden stabieler en democratischer te maken. Hierdoor wordt de veiligheid en handel bevorderd. Het liefst willen daarom veel Europese politici dat Oekraïne meer met de Europese Unie gaat samenwerken.

Oekraïne is net als vrijwel alle staten in de wereld lid van de Verenigde Naties. De Verenigde Naties zouden niet makkelijk in Oekraïne kunnen ingrijpen omdat Rusland alles kan tegenhouden. Rusland bezit namelijk vetorecht in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, die vrede in de wereld nastreeft. De mogelijkheden van de NAVO in Oekraïne zijn beperkt. Echt ingrijpen zijn ze nu nog niet van plan. Een belangrijke reden hiervoor is dat Oekraïne simpelweg geen NAVO-lidstaat is. Het doel van de NAVO is om enkel zijn lidstaten te beschermen. Volgens Bob Wouda betekend toenadering tot de Europese Unie echt niet meteen ook een toenadering tot de NAVO, dat zijn heel verschillende dingen. Oekraïne kent nog veel corruptie en dit is erg moeilijk om snel terug te brengen. De NAVO stelt veel eisen aan Oekraïne die het land nu echt nog niet kunnen halen. Een lidmaatschap in Europese Unie is veel eerder mogelijk. Andere opties zijn dan sancties en mogelijke wapenleveranties. De vraag is of dit het conflict erger zal maken of zal oplossen. De meeste westerse politici streven naar diplomatieke oplossingen, maar je kan daar niet eindeloos mee doorgaan.

Noot bestuur: nadat in 2014 de Krim door Rusland werd geannexeerd leek het er op alsof Rusland de door de separatisten en met Russische ondersteuning bezette gebieden van de Donbass in februari 2022 had "gegeven" aan de separatisten. Echter op 24 februari 2022 heeft Rusland getracht het land Oekraïne (met begin van Kyiv) in handen te krijgen hetgeen mislukt is. Hierna heeft de concentratie van gevechten tussen het Oekraïense leger en het Russische leger zich geconcentreerd in het oosten en zuidoosten van Oekraïne. 

Wij publiceren op onze site, samen met de site www.newsua.nl een groot werkstuk van de Nederlandse student Matthijs van der Stoep dat gaat over de Oekraïense geschiedenis en dat loopt vanaf het vroege begin tot de val van Debaltsevo in 2015.
Zijn stukken die destijds eens per week verschenen zijn nu gebundeld in 1 geheel.
Veel leesplezier voor degenen die geïnteresseerd zijn in de Oekraïense geschiedenis.
Noot student:  Van het conflict in Oekraïne heeft u nu de historische achtergrond kunnen lezen en hoe het conflict in elkaar zit vanuit de verschillende geografische dimensies. Maar in het laatste gedeelte wordt er verteld welke verwachtingen men kan hebben over de toekomst van het conflict in Oekraïne. De deelvraag die hier bij hoort is: Welke verwachtingen kan men hebben over de toekomst van Oekraïne? Dit is uitgedrukt in de vier meest mogelijke scenario's. De student wijst hier nog niet op de waarschijnlijkheid van het uitkomen van de verschillende scenario's. Dit zijn de scenario's:

– Het conflict blijft op lange termijn bevroren
– Het conflict wordt hervat en de separatisten winnen nog meer gebieden
– Rusland annexeert de gebieden van de separatisten
– Rusland gaat de separatisten minder steunen

De Trident of Tryzub van Oekraïne

          UKRAINIAN TRIDENT (TRYZUB)

The Ukrainian coat of arms – trident, or tryzub – has a long history (over a thousand years, if not more), but at the same time, it is a symbol of a modern country. It is short-spoken – and meaningful as well. It reflects heroic events of the past – and it is a stripe of Ukrainian warriors protecting the sovereignty and territorial integrity of Ukraine today.

On February 19, 1992, the Ukrainian parliament, Verkhovna Rada, approved the Small State Emblem of Ukraine – one of the three official symbols of our state. In 1996, its status was enshrined in the Constitution.

The Small State Emblem of Ukraine since 1992, created by Andrii Hrechylo and Ivan Turetskyi
Central State Archives of Supreme Bodies of Power and Government of Ukraine has a picture from it.

The trident was the ancestral sign of the Rurik dynasty (10th-12th century, Kyivan Rus' times). Archaeologists still find its image on coins, seals, utensils, bricks, murals. Back in the 10th century, the obverse of coins during the times of Volodymyr the Great, the Prince of Kyiv, bore his portrait. On the other side of the coins, the trident was depicted as Volodymyr's symbol of power.

Previously, tridents were depicted on coins of Kyivan Rus'
Illustrations: you can find in Wikimedia

As perhaps any sign, the Ukrainian trident has its hidden symbolism. Still, with over 40 (!) theories about its actual meaning, it's hardly possible to find the real roots of the symbol. The theories vary from referring to trinity, bow with arrows, candlestick to pointing out its similarity with anchor and even falcon's wings.

Image of the trident, found in the remnants
of the Tithe (Desiatynna) Church in Kyiv
Photo you can find in:  'Out Coat of Arms' album, Rodovid Publishing, 2018

The trident, or tryzub in Ukrainian, wasn't the only symbol used throughout the history of Ukraine. Since the 14th century, other signs (which often characterised regions) became popular, and Ukrainian cossacks later had their own symbols too.

In 1918, just after the Russian empire's collapse, the Ukrainian People's Republic government approved the trident as a state coat of arms. A commission that were empowered to choose a new symbol considered several alternatives: a golden lion (the symbol of the Halychyna region, which was the centre of the Ukrainian national movement for independence in the 19th century), a cossack with his musket (respectively, the sign of Zaporizhzhia cossacks), an image of St. Michael the Archangel (the patron of Kyiv, Ukraine's capital), and more.

Ukrainian State Coat of Arms as of 1918 (in modern style)
Illustration you can find in: Wikimedia

Finally, the ancient symbol of Kyivan Rus' was chosen to symbolise Ukraine's state and national unity. The trident became popular very fast — primarily thanks to its appearance on the banknotes.

100 hryvnias banknote with a trident, 1918
Photo is in the archive from: Radio Svoboda

The symbol connects past and present — from the Kyivan Rus' times, where Ukraine has its roots, to the 21st century. Today, you can see trident on T-shirts everywhere. You can buy souvenirs with it on the streets. You can even get a trident tattoo. After 70 years of Soviet rule, when the trident was called nationalistic and banned, it's now official and widely used again.

Since the days of the Ukrainian People's Republic, the trident (tryzub) has become an important symbol for those who fought for Ukraine's independence 100 years ago and those who protect it now.

see: https://ukraine.ua/stories/trident-tryzub/